Ergonomia w kuchni

Kuchnia jest pomieszczeniem szczególnym: służy bowiem do wykonywania licznych czynności związanych z obróbką żywności. Przede wszystkim jest to pomieszczenie o największym zagęszczeniu sprzętów, dzisiaj głównie elektrycznych, o całkowicie różnym zastosowaniu. Naturalna kolejność wykonywania poszczególnych czynności wymusza na projektancie zachowanie klarowności i logiki rozmieszczania kolejnych sprzętów zgodnie z etapami pracy, co najczęściej nie jest łatwe.

Projektując ciąg roboczy dla kuchni z reguły już na początku pojawia się problem źle zaprojektowanego pomieszczenia, które samym swoim kształtem bądź układem ścian uniemożliwia wprowadzenie właściwego układu sprzętów a tym samym prawdziwie ergonomicznego wykorzystywania przestrzeni w przyszłości. Poprawny projekt wnętrzarski powinien w takim przypadku maksymalnie wykorzystać pozytywne aspekty zastanego pomieszczenia, minimalizując jednocześnie te negatywne.

Podstawową zasadą organizującą funkcjonowanie kuchni jest tzw “Zasada Pięciu Stref”, w myśl której wyodrębnić należy następujące strefy, ułożone zgodnie z ruchem wskazówek zegara (dla leworęcznych odwrotnie):

1. Strefa zapasów. Obejmuje ona lodówkę, spiżarkę bądź szafki przeznaczone do przechowywania żywności. Strefa ta powinna być zlokalizowana najbliżej drzwi, po lewej stronie. W jej bezpośrednim sąsiedztwie przewidzieć należy miejsce na odłożenie wyjętych produktów i ich wstępną obróbkę.
2. Strefa przechowywania. Tu zlokalizować należy wszelkie sprzęty potrzebne podczas obróbki, takie jak sztućce, garnki, telerze etc. Blat przynależący do tej strefy doskonale sprawdzi się jako miejsce pracy z produktami niewymagającymi mycia lub do prac dodatkowych.
3. Strefa zmywania. Do tej przestrzeni należą: zlewozmywak, zmywarka i kosz na śmieci, czyli elementy powiązane z brudem i walką z nim. Pod szafką podpierającą zlewozmywak poza koszem na śmieci zlokalizować można dodatkowo np. niewielki bojler gromadzący niewielką ilość ciepłej wody niezbędną do bieżącego mycia.
4. Strefa przygotowywania. Jej podstawowym elementem jest długi odcinek blatu, który nie powinien być krótszy niż 80cm, ponieważ właśnie tu odbywa się główna część prac służących przygotowaniu żywności do spożycia lub gotowania. W tej strefie powinno znaleźć się miejsce dla wszelkich niezbędnych dla tej czynności akcesoriów (mikser, blender etc), a także przypraw.
6. Strefa gotowania. Na ostatnią strefę składają się: płyta grzejna wraz z piekarnikiem, kuchenka mikrofalowa, okap lub pochłaniacz, miejsce przechowywania garnków. Sprzęty te nie powinny kończyć ciągu roboczego; należy przedłużyć go o minimum 40 cm, tak, aby po prawej stronie kuchenki powstała przestrzeń służąca odstawieniu ugotowanej potrawy lub brudnych naczyń.

Konkretne usytuowanie wyżej opisanych sprzętów charakterystycznych dla poszczególnych stref zależy przede wszystkim od kształtu kuchni, jednak w każdym przypadku za nadrzędną należy przyjąć zasadę nieumieszczania podstawowych sprzętów (lodówka, zlew, kuchenka) w bezpośrednim sąsiedztwie, czyli tak, aby stykały się ze sobą. Jest to niezwykle ważne z funkcjonalnego punktu widzenia: każda czynność wymaga choćby minimalnej przestrzeni dla jej wykonywania, w kuchniach za minimum zwykło się uważać 40cm. Mając do dyspozycji przynajmniej tej długości blaty możemy swobodnie manipulować przedmiotami i produktami, a w razie potrzeby odkładać je na nie.

Należy mieć pełną świadomość jeszcze jednej kwestii: mianowicie każda, nawet najbardziej bazowa zasada ergonomii zawsze ustąpić musi logice: oznacza to, że zasad nie należy traktować zbyt pryncypialnie; są one podpowiedzią i pomocą, jednakże faktyczny układ wnętrza i jego funkcjonowanie podporządkować należy przede wszystkim jego przyszłym użytkownikom, ich wygodzie i stylowi pracy. Kuchnia prawdziwie ergonomiczna to kuchnia, w której pracuje się bez niepotrzebnych zakłóceń i problemów, więc projektując ją należy przeanalizować styl i nawyki konkretnej osoby; projekt musi zostać podporządkowany człowiekowi, a nie człowiek projektowi.

Autorką tekstu jest Jagoda Kowal, architekt wnętrz Źródło: koloriwnetrze.pl